یزد به عنوان نخستین شهر خشت خام جهان و به عنوان نخستین شهر تاریخی ایران و بیست‌ودومین اثر تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده. این شهر به «شهر بادگیرها»، «عروس کویر»، «دار العلم» و «شهر دوچرخه‌ها» معروف است. در ادامه به برخی از جاهای دیدنی یزد می‌پردازیم.
باغ دولت آباد یزد: میراث جهانی یونسکو
باغ دولت آباد یکی از جاهای دیدنی شهر یزد است که از میراث جهانی ایران نیز به شمار می‌رود و به‌عنوان یکی از ۹ باغ ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این باغ زیبا که در محله چهار منار قرار گرفته است، یکی از قدیمی‌ترین باغهای شهر یزد محسوب می‌شود. باغ دولت آباد یکی از جاهای دیدنی یزد و از میراث جهانی یونسکو در ایران است که در خیابان شهید رجایی در محله چهار منار داخل کوچه فردوسی یا حسینیه فردوس قرار گرفته است و از بلوار دولت آباد نیز دسترسی دارد. این باغ در دوران قاجاریه متصل به دروازه چهار منار بود اما همچنان خارج شهر قرار می‌گرفت. اما با گذشت زمان، بافت شهری اطراف آن را پر کرد، به‌طوری که در دوران پهلوی ساخت‌وساز حومه شهری پیرامون آن را فراگرفت و به‌تدریج باغ در مرکز شهر یزد واقع شد. باغ دولت آباد یزد از نمونه باغهای بزرگ ایران است که در سال ۱۱۶۰ هجری قمری در دوره زندیه بنا شده است. این باغ بزرگ یکی از بنیادها و آبادانی‌های محمدتقی خان مشهور به خان بزرگ، سرسلسله خاندان خوانین یزد و مرد مقتدر آن عهد و معاصر با شاهرخ میرزا و کریم‌خان زند بوده است. است. وی ابتدا قناتی با نام دولت آباد ایجاد کرد و سپس از آب آن قنات، باغ دولت آباد را به وجود آورد.
آدرس: ایران-استان یزد-یزد-خیابان شهید رجایی
قنات زارچ
میراث جهانی یونسکو
قنات زارچ یا قنات باغ زارچ در استان یزد قرار دارد و با طول ۷۱ کیلومتر، تعداد ۲,۱۱۵ حلقه چاه و با سابقه بیشتر از ۱۰۰۰ سال، یکی از قدیمی‌ترین و طولانی‌ترین قنات‌ها در جهان محسوب می‌شود. قدمت قنات زارچ را به پیش از اسلام و دوره ساسانی نسبت می‌دهند. برای بازدید از این قنات باید به محله کوشک نو در شهر یزد بروید. قنات زارچ از جاهای دیدنی یزد محسوب می‌شود و یکی از ورودی‌های آن در خیابان سید گلسرخ و در محله کوشک نو به روی بازدیدکنندگان باز است. در واقع، با عبور از کوچه‌های پیچ‌درپیچ در بافت تاریخی یزد به طولانی‌ترین قنات زارچ می‌رسید.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان سید گلسرخ، محله کوشک نو
موزه مارکار:
مجموعه مارکار یکی از تأثیرگذارترین اماکن در تاریخ معاصر یزد بوده و نقش بسزایی در آموزش‌وپرورش یزدی‌ها داشته است. این مجموعه تاریخی در نزدیکی میدان مارکار قرار دارد و از دهه ۱۳۹۰ خورشیدی میزبان موزه مارکار شده است. موزه مارکار که با نام موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان نیز شناخته می‌شود، مکانی اید‌ئال برای آشنایی با پیشینه و آیین‌های زرتشتی است. در سال ۱۳۱۲ خورشیدی، کار ساخت پرورشگاه مارکار با مهندسی برزو سهراب آقا و به دستور مارکار آغاز شد. یک سال پس از آن، مارکار برای دومین بار به ایران سفر کرد و مجموعه افتتاح شد. بخش‌های آن را دو دستگاه ساختمان تشکیل می‌دادند که ساختمان جلویی شامل ۱۸ اتاق و یک سالن بزرگ برای دبیرستان و دبستان پسرانه با ظرفیت ۸۰۰ دانش‌آموز می‌شد و ساختمان دیگر پرورشگاهی با سه سالن خواب، ۹ اتاق و زیرزمین بود. برخلاف دیدگاه عمومی، این مجموعه در واقع خوابگاه و مدرسه شبانه‌روزی برای دانش‌آموزان نیازمند ساکن در پیرامون شهر بود. همچنین امکانات مجموعه تنها به زرتشتیان اختصاص نداشت. موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان در میدان مارکار، کوچه فرش مشهد قرار دارد. همچنین می‌توانید از طریق بلوار منتظر قایم، کوچه میلاد به آن دسترسی داشته باشید.
آدرس: ایران-استان یزد-یزد-میدان مارکار-کوچه فرش مشهد و یا بلوار منتظر قایم-کوچه میلاد
بافت تاریخی یزد:
میراث جهانی یونسکو
بافت تاریخی یزد جزو دست نخورده‌ترین بافت‌های مسکونی در تاریخ ایران است که وسعتی در حدود ۷۰۰ هکتار دارد. این بافت تاریخی به‌عنوان یکی از بهترین جاهای دیدنی یزد به شمار می‌رود که ترکیبی متوازن از خانه‌ها، کوچه‌های قدیمی خشتی و ساباط‌ها است و آثار تاریخی زیادی در دل خود دارد. در این بافت تاریخی، تمامی امکانات زندگی اجتماعی و فردی فراهم شده است. بافت تاریخی یزد از سمت جنوب به خیابان کاشانی، از سمت شمال به خیابان دولت‌آباد، از شرق به محله فهادان و از مغرب به خیابان مطهری محدود می‌شود. در این بافت تاریخی بیش از ۱۷۰۰ بنای خشتی وجود دارد. شهر یزد در تاریخ اساطیری ایران و عهد حکومت پیشدادیان به نام «یزدان» شهرت داشت. این شهر از عهد اساطیری ایران، شهری مقدس به شمار می‌رفت که جایگاه ایزدان و محل عبادت بود. شهر یزد در دوره ساسانیان متعلق به یزدگرد و در دوره‌هایی به یزدگردی نیز معروف بود. این شهر در دوره‌ای از تاریخ به نام «کثه» نیز شناخته می‌شد.
آدرس: استان یزد-شهر تاریخی یزد
مسجد جامع یزد:
تعداد زیادی از جاهای دیدنی یزد را آثار تاریخی تشکیل می‌دهند؛ آثاری با معماری بی‌نظیر ایرانی که هرکدام روایتی شنیدنی را از تاریخ این شهر بازگو می‌کنند. از معروف‌ترین این بناهای تاریخی که در مرکز شهر واقع شده است، می‌توان به مسجد جامع یزد اشاره کرد. مسجد جامع یزد به‌واقع ترکیبی است از سه مسجد که در دوره‌های تاریخی گوناگون شکل گرفتهاند. بنای اولیه مسجد را نیز روی آتشکده‌ای ساسانی احداث کرده‌اند. این پیشینه غنی تاریخی و فرهنگی در کنار معماری دیدنی و تزیینات باشکوه مسجد، آن را به یکی زیباترین مساجد تاریخی در ایران بدل کرده‌اند. مسجد جامع یزد با قدمتی ۹۰۰ ساله، از باشکوه‌ترین و زیباترین بناهای تاریخی و جاهای دیدنی استان یزد است که با مناره‌هایی رفیع در مرکز شهر قرار دارد. در دوران گذشته، مسجد در وسط شهر قدیم، در میان حصار واقع شده بود. مساحت زیربنای مسجد برابر با ۹۸۰۰ متر مربع است و ۵۰۰ متر مربع آن شامل کاشی‌ها و کتیبه‌ها می‌شود. طول مسجد جامع یزد برابر با ۱۰۴ متر و عرض آن ۹۹ متر است و هفت ورودی دارد. این هفت ورودی به چند کوچه و راه‌های خروجی متصل می‌شوند. مسجد جامع یزد در ضلع غربی خیابان امام خمینی و در یکی از محله‌های قدیمی قرار دارد.
آدرس: استان یزد، یزد، ضلع غربی خیابان امام خمینی، محله فهادان
آب انبار شش بادگیر:
آبانبار شش بادگیر در محله‌ای به همین نام در شهر یزد واقع شده است. این آبانبار، ۶ بادگیر دارد که با توجه به شرایط اقلیمی و جهت باد در این منطقه به‌شکل هشت وجهی ساخته شده‌اند. شهر یزد را می‌توان شهر آب‌انبارها قلمداد کرد. واضح است که اقلیم و شرایط آب‌وهوایی خشک و کویری یزد و متعاقبا باران کم و تدبیر برای جبران کم‌آبی باعث شکل‌گیری آب‌انبارها در این شهر شده است. آبانبار شش بادگیری یکی از این آب‌انبارها است که امروزه از جاهای دیدنی یزد به شمار می‌رود. این آبانبار متعلق به دوره قاجاریه است و در تاریخ چهارم فروردین ۱۳۵۷ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. آبانبار شش بادگیر تنها آبانبار شش بادگیری یزد به حساب می‌آید که شهرت خود را مدیون بادگیرهای رفیع، زیبا و هشت‌وجهی و نیز گنبد عظیم تخم‌مرغی خود است. آبانبار شش بادگیر از جمله جاذبه‌های شهر یزد است که در خیابان دهم فروردین، محله تل یزد قرار دارد.
مرکز موزه ای نور و روشنایی:
موزه قصر آیینه که با نام‌های موزه آیینه و روشنایی و مرکز فرهنگی موزه‌ای نور و روشنایی یزد نیز شناخته می‌شود، یکی از جاذبه‌های دیدنی شهر یزد است که در سال ۱۳۷۷ به موزه تبدیل شد. هنرمندی هنرمندان در تمامی نقاط این بنا خودنمایی می‌کند. گچ‌بری‌های زیبا، آینه‌کاری‌های کم‌نظیر، نقش‌ونگارهای خیره‌کننده، درهای چوبی و مشبک‌کاری و… از زیباترین قسمت‌های این عمارت به‌حساب می‌آیند که خود همانند موزه‌ای جالب، هنر معماران را به نمایش گذاشته‌اند. علاوه بر این، در موزه آثاری مانند مجموعه خطی، اسلحه، سکه، تمبر، قفل و نمونه‌هایی از برنزهای لرستان و غیره وجود دارد. موزه قصر آیینه یکی از زیباترین آثار تاریخی و جاهای دیدنی یزد است که از جمله موزه‌های خاص شهر در دل بنایی منحصربه‌فرد محسوب می‌شود و تاریخ ساخت آن به دوران پهلوی اول می‌رسد. این بنا فارغ از داشتن اشیای باارزش، نمونه‌ای از هنر و زیبایی است که با زیربنای ۸۳۷ متر مربع در باغی مصفا به وسعت ۸,۱۷۴ متر مربع قرار دارد.در واقع، ساختمان موزه به‌صورت کوشکی در میان باغ است. حیاط وسیع با استخری در وسط، اتاق‌های گچ‌بری و آینه‌کاری رو به استخر، راهروهای تودرتو و حوض‌خانه، از جاذبه‌های چشم‌نواز این بنا هستند که در زمان پهلوی اول بنا شده‌اند. در این مجموعه بی‌نظیر، نه‌تنها تزیینات و هنر معماری هنرمندان ایرانی صورت گرفته؛ بلکه اشیای به نمایش گذاشته در آن نیز هر فردی را مجذوب خود می‌کند. عمارت قصر آیینه که با نام موزه آیینه و روشنایی و مرکز فرهنگی موزه‌ای نور و روشنایی یزد شناخته می‌شود، در شهر یزد، خیابان آیت‌الله کاشانی، روبه‌روی پارک هفت تیر واقع شده است.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان آیت‌الله کاشانی، روبه‌روی پارک هفت تیر
مجموعه زیرزمینی تاریخی دروازه مهریز یزد:
مجموعه زیرزمینی تاریخی دروازه مهریز از بناهای تاریخی و جاهای دیدنی یزد به شمار می‌آید و شامل قنات، مخزن آبانبار و استراحتگاه می‌شود. این مجموعه که به دوره صفویه تعلق دارد و قدمت آن به قرن یازدهم بازمی‌گردد، پیش از مرمت با نام آبانبار مهریز یزد شناخته می‌شد ورودی آبانبار شامل راهرویی با ۶۳ پله می‌شود که به فضای اصلی بنا راه می‌برد. در سقف گنبدی بنا، نورگیری تعبیه شده است تا نور این سازه زیرزمینی را تامین کند. در ساخت بنا از آجر استفاده کرده‌اند و تزیینات محدودی در آن به‌کار برده‌اند. تنها در برخی قسمت‌ها، اسامی مذهبی به‌صورت آجرکاری‌شده دیده می‌شود.
آدرس: ایران-استان یزد-یزد-خیابان امام خمینی-انتهای بازار شاهزاده فاضل-جنب مسجد بیاق خان
آب انبار امیرچخماق(فاطمه ستی):
آبانبار امیرچخماق که با نام آبانبار فاطمه ستی نیز شناخته می‌شود، از آب‌انبارهای قدیمی شهر و جاهای دیدنی یزد است. با قدمتی که به دوره صفویه بازمی‌گردد، این آبانبار دو در ورودی دارد. یکی از این درها در میدان امیر چخماق و دیگری در کوچه‌ای مجاور آن قرار گرفته است. از ویژگی‌های این آبانبار قدیمی می‌توان به پنج بادگیر خشتی هشت‌وجهی جهت خنک کردن و مخزنی بزرگ برای نگهداری آب با تهویه‌ای طبیعی اشاره کرد. گنبد تخم‌مرغی بنا نیز آجری است. در حال حاضر سقفی جدید در وسط مخزن آبانبار قرار دارد که گنبد آبانبار را از مخزن جدا می‌کند. این آبانبار در سال ۱۳۷۸ به زورخانه صاحب الزمان تغییر کاربری داد و امروزه می‌توان در سانس‌های ۴۰ دقیقه‌ای تا یک ساعتی، در آن به تماشای ورزش‌های زورخانه‌ای پرداخت
آدرس: ایران-استان یزد-یزد-خیابان امام خمینی-میدان امیرچخماق-جنب بازارچه حاجی قنبر
میدان امیرچخماق:
میدان امیر چخماق یکی از معروف‌ترین جاهای گردشگری یزد و از میدان‌های تاریخی کشور به شمار می‌رود که در بافت قدیمی این شهر همچون نگینی می‌درخشد. این میدان که جاذبه‌های متعددی از بازار تا تکیه و مسجد را در خود جای داده است، گزینه‌ای عالی برای گردشگری محسوب می‌شود؛ به‌خصوص در طول شب که چشم‌انداز بسیار زیبایی را پیش روی شما قرار می‌دهد. جذاب‌ترین بخش این میدان، بنای سه طبقه تکیه آن است که پیش از هر جاذبه دیگری چشم گردشگران را به خود خیره می‌کند
میدان امیر چخماق در کنار چهارراه شهدا در خیابان امام خمینی (ره) و در امتداد خیابان سلمان فارسی واقع شده است
آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان امام خمینی (ره)، میدان امیر چخماق
بازار خان:
بازار خان یزد مربوط به دوره قاجار و از جاهای دیدنی یزد است که در محله لب خندق، خیابان قیام قرار دارد. ساختار متفاوت و عرض متباین این بازار، حکایت از ساخت تدریجی‌اش دارد و با ۲۷۴ متر طول، ارتفاع آن بین ۴ تا ۶ متر متغیر است. بازار خان در حقیقت طویل‌ترین و همچنین پهناورترین بازار شهر یزد به حساب می‌آید که زیربنای آن در دوره قاجار گذاشته شده است. این بازار شامل دو بخش شمالی جنوبی و شرقی غربی می‌شود. بخش شمالی جنوبی ۷۸ متر طول دارد و دارای ۵۳ باب مغازه است. بخش شرقی غربی نیز ۱۸۰ متر طول دارد و ۱۰۰ حجره در آن جای گرفتهاند
آدرس: ایران-استان یزد-یزد-خیابان قیام
میدان خان:
میدان خان بخشی از مجموعه خان محسوب می‌شود که علاوه بر میدان، شامل بازار و حمام نیز است. این میدان از بناهای به‌جای مانده از دوره قاجار به شمار می‌رود و در کنار یکی دیگر از جاهای دیدنی یزد، حمام خان، قرار گرفته است. در چهار سوی میدان مغازه‌هایی با سایه‌بان هایی قدیمی و سردرهای هلالی واقع شده‌اند. در ضلع شمال شرقی میدان نیز مدرسه شفیعیه به چشم می‌خورد.
آدرس: ایران-استان یزد-یزد-خیابان قیام
مجموعه شاهزاده فاضل یزد:
مجموعه شاهزاده فاضل از جاهای دیدنی یزد محسوب می‌شود و متشکل از بقعه و زیارتگاه شاهزاده فاضل، حسینیه شاهزاده فاضل و بازار شاهزاده فاضل است. قدمت بقعه به قرن هشتم هجری قمری و دوره تیموریان برمی‌گردد و حسینیه از بناهای دوره قاجار به شمار می‌رود.
آدرس: ایران-استان یزد-یزد-خیابان امام
{کویر های اطراف یزد}
کویر کاراکال:
کویر کاراکال نام خود را از گربه‌سانی گرفته که زیست‌گاهش در این کویر است. گربه کاراکال که به آن گربه سیاه گوش یا منگوله گوش هم می‌گویند، یکی از ۸ گونه گربه‌سانانی است که در ایران زندگی می‌کنند. کاراکال سریع‌ترین و سنگین وزن‌ترین گربه‌سان کوچک است و جز نزدیک‌ترین خویشاوندان یوزگربه و گربه طلایی آفریقایی به حساب می‌آید. این گربه، حیوانی شب‌گرد است و قلمرو وسیعی را برای خود قائل می‌باشد. یک کاراکال ۲۷۰ تا ۱۱۱۶ کیلومتر مربع را تحت قلمرو خود در می‌آورد و اجازه ورود حیوان دیگری را به این محدوده نمی‌دهد. ایرانیان در گذشته، به خاطر هوش بالای این گربه، از آن در شکار حیوانات مختلف استفاده می‌کردند. برای رسیدن به کویر کاراکال که یکی از کویرهای زیبای یزد می‌باشد، ابتدا باید عازم شهر یزد شوید. سپس جاده کویری به سمت شهر بافق را طی کنید و در اواسط بلوار شهر بافق با پیچیدن به سمت چپ و طی مسیری حدود ۱۵ کیلومتر به روستای صادق آباد برسید که کویر کاراکال در آن است. اگر قصد سفری یک روزه به این کویر را دارید می‌توانید در اقامتگاه بومگردی بافق ساکن شوید و بار سفر را به همراه خود تا کویر نبرید.
کویر هفت سنگ:
کویر هفت سنگ نزدیک‌ترین کویر به شهر یزد است. در قسمت شمال شرق شهر یزد، اگر مسیر بلوار نصر که در فلکه قرآن می‌باشد را در پیش بگیرید، ۵ کیلومتر ابتدایی را در جاده‌ای آسفالت و ۷ کیلومتر را در جاده خاکی طی خواهید نمود و پس از آن به کمپ‌‌های کویری می‌رسید. مسیر هر کدام از کمپ‌ها با تابلو مشخص شده است. اگر قصد دارید سفری یک روزه به کمپ کویری هفت سنگ داشته باشید بهترین برنامه این است که با رزرو سوئیت در یزد اقامت کنید، چون فاصله شهر یزد با این کویر بسیار کم است. نام دیگر این کمپ کویری «پارک طبیعت‌گردی و صحرانوردی هفت سنگ» است. این کمپ در فروردین سال ۱۳۹۶ افتتاح شده و اولین کمپ در کویرهای استان یزد است.
کویر سیاه کوه:
یکی از کویرهای زیبای یزد سیاه کوه است که در کنار کویرهای اردستان و زردین قرار دارد. یک فرو رفتگی نامنظم که پوشیده از سنگ‌های آهکی و آذرین است. سطح بیشتر زمین‌های کویر ناهموار و بالا آمده است. در جنوب سیاه کوه مابین نمک‌زارها و زمین‌های بالا آمده یک باتلاق وجود دارد. در غرب آن حفره‌هایی هستند که با افت سطح زمین در طول سال‌ها، شکل گرفتهاند. سیاه کوه ۲۰۵۰ متر ارتفاع دارد که در کویری با قوس درونی هلالی شبیه به هلال ماه قرار گرفته است. ارتفاع این کویر از سطح دریا حدود ۷۳۰ متر است.
کویر بهادران:
وجود حیوانات کمیاب باعث شده تا این منطقه یکی از مهم‌ترین مناطق تحت حفاظت باشد. پرنده هوبره یکی از این جانوران نادر است. در سال ۱۳۵۴ گزارش‌های پی در پی مبنی بر مشاهده جوجه‌های هوبره که پرنده‌ای مهاجر و در حال انقراض بود در این محدوده، منطقه کالمند – بهادران به محیط زیست معرفی شد. همچنین به خاطر حضور دیگر حیوانات کمیاب مانند: قوچ، میش، جبیر، کل، بز و آهو در سال ۱۳۵۵ منطقه‌ای در ۴۰ کیلومتری جنوب شرق یزد تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد قرار گرفت و عنوان «منطقه شکار ممنوع» را به خود اختصاص داد. سال‌ها بعد این محدود در مصوبه ۱۲۳ شورای عالی محیط زیست با مساحت ۲۲۹۱۹۷ هکتار با عنوان منطقه حفاظت شده کالمند – بهادران به مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست پیوست. دیدن این گونه‌های نایاب جانوری در کویر بهادران، یکی از جذابیت‌هایی است که دوست‌داران حیوانات را به کویر می‌کشاند. این منطقه محافظت شده در حوزه شهرستان مهریز قرار گرفته است. قسمت شمالی آن از حوزه استحفاظی مهریز آغاز می‌شود و بخش جنوبی آن در حوزه استحفاظی کرمان است. با شهرستان مهریز ۲۰ کیلومتر فاصله دارد.
و فاصله‌اش تا یزد ۸۵ کیلومتر است.